Đề bài: Em hãy giải thích câu tục ngữ: “Ăn vóc học hay”.
Bài làm
Trong cuộc sống thường ngày, chuyện “ăn”, chuyện “học” là những điều được mọi người quan tâm nhằm phát triển thể chất và năng lực của con người và đặc biệt là sự quan tâm của người lớn đối với con cháu trong gia đình. Để khuyên răn lớp trẻ ông cha ta có câu: “Ăn vóc học hay”.
Trước hết khi nhìn vào câu tục ngữ này nhiều người sẽ còn thắc mắc và chưa nắm được nghĩa của từ “vóc”. Vậy để hiểu câu tục ngữ này đầu tiên ta sẽ tìm hiểu vế sau trước. “Học hay”, hay ở đây nghĩa là giỏi, là tốt. Chúng ta đã bắt gặp từ “hay” này trong rất nhiều câu ca dao, tục ngữ và nó trở thành biểu tượng quen thuộc cho việc giỏi, tốt về một vấn đề nào đó. Trong tục ngữ thường được hình thành bởi hai vế sóng đôi nên khi “hay” là tính từ thì chắc chắn “vóc” cũng là một tính từ. Mặc dù trong dân gian chúng ta gặp từ “vóc” trong vai trò một danh từ rất nhiều như: vóc dáng chỉ hình dáng của con người. Tuy nhiên ở câu tục ngữ này thì từ “vóc” đã được chuyển nghĩa thành chỉ sự khỏe mạnh của con người. “Ăn vóc” mang ý nghĩa là ăn khỏe, còn vế sau nghĩa là học hành giỏi.
“Ăn vóc, học hay” là quan niệm mà mỗi bậc cha mẹ luôn mong muốn con mình đạt được. Mỗi bậc cha mẹ hằng ngày làm lụng vất vả để kiếm tiền cũng chỉ là để có điều kiện cho con cái có cuộc sống tốt hơn. Tiền cha mẹ kiếm được không ngoài mục đích để cho con cái ăn học, mong muốn con mình khỏe mạnh, lớn khôn và có cơ hội thành đạt trong sự nghiệp. Ông cha ta mong muốn chúng ta “ăn vóc”, ăn khỏe, để có được một cơ thể khỏe mạnh bởi họ quan niệm sức khỏe quý hơn vàng bạc. Để làm bất cứ việc gì chúng ta cũng cần phải có sức khỏe, có sự dẻo dai. Trái lại nếu chúng ta có một thân thể yếu ớt thì sẽ chẳng làm được việc gì lớn. Chính vì quan niệm như vậy nên ông bà, bố mẹ không bao giờ tiếc tiền nong vào việc ăn uống hằng ngày, hay việc chữa bệnh cho con cái. “Một mặt người bằng mười mặt của”, đúng vậy có sức khỏe là có tất cả, chỉ khi nào chúng ta có sức khỏe tốt chúng ta mới có sức để “học hay”. Sức khỏe là yếu tố đầu tiên, tiền đề cho con người có thể hoạt động, tiếp thu tri thức và thành công trong công việc cũng như cuộc sống.
“Học hay” ý muốn nói việc tiếp thu những điều hay lẽ phải. Mỗi chúng ta không chỉ học tập ở gia đình, trường học mà còn học cả ở ngài xã hội. Dân gian có câu: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” chính vì lẽ đó. Học ở gia đình, nhà trường chúng ta có người dẫn dắt, chúng ta tiếp xúc với nhiều cái tốt, cái đẹp hơn. Nhưng một khi bước ra ngoài xã hội chúng ta sẽ bắt gặp rất nhiều điều mà trong đó cái tốt, cái xấu đan xen, thậm chí là song song tòn tại. Khi ấy mỗi người cần phải trang bị cho bản thân những kiến thức để có thể phân biệt tốt xấu, để có sự chọn lọc tiếp thu những cái hay, cái tốt và loại trừ lên án những cái xấu xa. Để đi nhiều, để học được nhiều thì phải có sức khỏe tốt, qua đó ta thấy được mối quan hệ gắn bó giữa ăn và học, giữa sự phát triển của thể chất với trí tuệ. Nếu chúng ta chỉ biết ăn mà không bồi dưỡng kiến thức, không học hỏi thì sẽ trở nên vô dụng. Ngược lại nếu chúng ta quá chú tâm vào học tập, làm việc mà bỏ bê không quan tâm đến sức khẻ của bản thân thì sẽ chẳng có cơ hội vận dụng hết những cái ta đã học, đã tìm hiểu vào công việc, vào cuộc sống.
“Ăn vóc học hay” là bài học sâu sắc để mỗi chúng ta có ý thức cân bằng giữa ăn và học, không được quá coi trọng một bên nào đó mà ảnh hưởng đến bên còn lại. Qua đó cũng phê phán những kẻ phàm phu tục tử, ham ăn uống, hưởng thụ mà lười học, ngại khó khăn, không có khát vọng vươn lên trong cuộc sống.
Mai Du